Haluksy – przyczyny, objawy, leczenie
Haluksy.. Wstydliwe, nieestetyczne, a może i obniżające samoocenę… ta dolegliwość to nie tylko problem kosmetyczny. Z jednej strony jest to choroba o podłożu genetycznym, z drugiej strony zalicza się ją do grupy chorób cywilizacyjnych, ponieważ pojawienie się jej w dużej mierze związane jest ze stylem życia. Właściwa profilaktyka, wprowadzona odpowiednio wcześnie, może zahamować lub nawet zapobiec jej rozwojowi i uchronić nas przed poważnymi dolegliwościami. Co wpływa na powstawanie palucha koślawego? Jakie są przyczyny haluksów? Jak sobie radzić z bólem? Podpowiadamy…
Czas czytania ok: 10 min.
Ten materiał możesz zobaczyć również na YouTube
Haluksy – co to takiego?
Haluks (łac. Hallux valgus) to choroba zwyrodnieniowa, dotykająca okolice stopy. Inna, swojska nazwa to „paluch koślawy”, która doskonale opisuje istotę tego schorzenia. Pod wpływem nieprawidłowych obciążeń oraz zniekształceń, zmianom ulega naturalna biomechanika stopy. Paluch stopniowo zmienia swoje położenie i odchyla się w stronę pozostałych palców. W wyniku nieprawidłowego obciążenia stopy i braku podparcia w paluchu, dochodzi do poszerzenia przodostopia i tzw. płaskostopia poprzecznego. Dla wielu osób już sam estetyczny aspekt tego schorzenia jest powodem, by rozpocząć leczenie. Jednak pogłębiające się zmiany zwyrodnieniowe powodują u chorego ból i problemy z poruszaniem się.
Haluksy – skąd się biorą?
Powstawanie haluksów jest wynikiem działania dwóch głównych czynników: uwarunkowań genetycznych oraz zewnętrznych obciążeń stopy.
🔹 Genetyka – niektóre osoby mają wrodzone predyspozycje do deformacji stopy, np. nieprawidłowe ustawienie kości śródstopia, dłuższy paluch względem drugiego palca czy specyficzny kształt stawu śródstopno-palcowego.
🔹 Nieodpowiednie obuwie – główną przyczyną haluksów jest noszenie źle dopasowanych butów, zwłaszcza tych z wąskimi czubkami i na wysokim obcasie, które prowadzą do nienaturalnego ułożenia i ściśnięcia palców. U kobiet dodatkowym czynnikiem ryzyka jest mniejsza siła mięśni i więzadeł, co sprawia, że ich stopy są bardziej podatne na deformacje.
Nie oznacza to jednak, że każda kobieta nosząca szpilki nabawi się haluksów – problem dotyczy głównie osób z genetycznymi predyspozycjami.
🔹 Inne czynniki ryzyka – haluksy częściej pojawiają się u osób:
✔ otyłych – nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stóp,
✔ pracujących na stojąco – długotrwały nacisk na przednią część stopy sprzyja deformacjom,
✔ cierpiących na choroby stawów – np. RZS, dnę moczanową czy łuszczycowe zapalenie stawów,
✔ z tzw. stopą egipską – gdy paluch jest wyraźnie dłuższy od pozostałych palców, co zaburza biomechanikę chodu,
✔ po urazach lub intensywnym uprawianiu sportu, który nadmiernie obciąża stopę.
Haluksy to nie tylko problem estetyczny – mogą prowadzić do bólu i utrudniać chodzenie, dlatego warto dbać o zdrowie stóp i wybierać odpowiednie obuwie!
Haluksy – objawy
Deformacja jest widoczna gołym okiem. Zniekształcenie z czasem zwiększa się, powoduje ucisk po założeniu obuwia oraz zaburza prawidłowy chód. Jednak najbardziej uciążliwym objawem haluksów jest ból, który pojawia się w wyniku rozwoju stanu zapalnego w obrębie zniekształconego stawu. Dodatkowo dochodzi do drażnienia zakończeń bólowych poprzez ucisk w przedniej części stopy. Pojawia się również obrzęk.
Z czasem objawy tak narastają, że mogą utrudniać normalne poruszanie się i dopasowanie jakiegokolwiek obuwia.
Jak zapobiegać haluksom?
Chociaż haluksy mogą mieć podłoże genetyczne, istnieje wiele sposobów, by zminimalizować ryzyko ich powstawania i zadbać o zdrowie stóp. Oto kilka kluczowych zasad:
🔹 Kontroluj wagę – nadmierna masa ciała zwiększa nacisk na stopy, co może sprzyjać deformacjom.
🔹 Wybieraj odpowiednią aktywność fizyczną – unikanie sportów obciążających stopy, takich jak bieganie czy długie spacery, może pomóc zmniejszyć ból i napięcie. Pływanie to świetna alternatywa, ponieważ odciąża stopy i wspomaga ich regenerację.
🔹 Chodź boso – kiedy tylko masz okazję, spaceruj po piasku, trawie, wodzie czy kamykach. To naturalny masaż, który wzmacnia mięśnie stóp i poprawia ich mobilność.
🔹 Dobieraj odpowiednie obuwie – unikaj ciasnych butów i wysokich obcasów, które przenoszą ciężar ciała na przodostopie i zwiększają nacisk na palce. Wybieraj buty z szerokimi czubkami oraz modele z pelotami wspierającymi łuk poprzeczny stopy.
🔹 Uważaj, jeśli masz cukrzycę! – neuropatia cukrzycowa może sprzyjać stanom zapalnym i powstawaniu ran. Dbaj o higienę stóp, regularnie je myj i nawilżaj, a w razie niepokojących zmian skonsultuj się z lekarzem.
🔹 Masaż i ćwiczenia stóp – regularny masaż pomaga rozluźnić napięcia, a ćwiczenia wzmacniają mięśnie palucha i stopy, poprawiają balans mięśniowy i zmniejszają ryzyko zapalenia stawów.
Warto zadbać również o swoje nogi, odpoczywając po ciężkim dniu czy kładąc się do snu. Idealnym rozwiązaniem na zmęczone, ciężkie nogi jest oprócz wspomnianego masażu poduszka kolanowa. Poduszka ta nie tylko przyniesie ulgę naszym nogom, ale również sprawi, że rano nie odczujemy żadnych dolegliwości kręgosłupowych. Więcej o poduszce kolanowej dowiesz się klikając tutaj!
Jak leczyć haluksy?
Podstawowa profilaktyka haluksów to dobór odpowiedniego obuwia, które pozwala stopie na prawidłowe funkcjonowanie. But powinien być na płaskim obcasie, z szerokim przodem. Osoby, które pracują w pozycji stojącej, powinny w miarę możliwości robić przerwy i gimnastykować stopy. Podstawowym celem leczenia jest eliminacja dolegliwości bólowych oraz nadanie stopie takiego kształtu, który umożliwi dobór odpowiedniego obuwia.
Kiedy do lekarza z haluksem…?
Gdy haluks zaczyna pojawiać się na stopie, początkowo może nie wywoływać dyskomfortu oraz innych, niepożądanych dolegliwości. Jednak w trakcie trwania rozwoju tego schorzenia, symptomy mogą przybierać na sile i utrudniać codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji najkorzystniejsza może okazać się wizyta u specjalisty, który będzie w stanie dobrać specjalistyczne formy leczenia, które będą adekwatne do stanu zdrowia pacjenta.
Do lekarza warto zgłosić się, zwłaszcza gdy po dostrzeżeniu haluksów, zauważymy choćby kilka niepokojących sygnałów, takich jak:
- obrzęk stopy,
- ból w trakcie chodzenia i spoczynku,
- zaczerwienienie,
- wyraźna deformacja palca,
- problemy z dopasowaniem obuwia,
- trudności z przemieszczaniem się,
- nasilanie się objawów mimo zastosowania metod wymienionych wyżej.
Podsumowanie
Pojawienie się haluksów bardzo często powiązane jest z bólem, obrzękami i dyskomfortem. Długotrwałe ignorowanie symptomów świadczących o deformacji stopy może prowadzić do problemów z przemieszczaniem się oraz innych powikłań zdrowotnych. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia lub stosowanej metody leczenia, należy skonsultować się z lekarzem. Specjalista- mowa tu o ortopedzie, będzie w stanie doradzić pacjentowi, jak leczyć haluksy i w razie potrzeby zaleci wykonanie odpowiednich badań.
Autor: Agnieszka Widełka
Uwaga! Artykuł przygotowany na podstawie wiedzy ogólnodostępnej. Proszę nie traktować tych informacji jako porada medyczna. Informacje powyżej mają jedynie charakter informacyjny.
