Dna moczanowa – objawy, przyczyny, leczenie
Dna moczanowa jest chorobą znaną od stuleci. Inaczej zwana artretyzmem, skazą moczanową lub podagrą (gdy obejmuje duże palce u stóp), niegdyś uważana była za „królową chorób i chorobę królów”. Chorowały na nią bowiem głównie osoby z wyższych sfer, mające na co dzień dostęp do wysokokalorycznej, bogatej w tłuszcze i węglowodany żywności.
Ostatnio jednak częstość jej występowania wyraźnie wzrasta; być może wiąże się to ze zmianą stylu życia, bogato- białkową dietą, otyłością i nadużywaniem alkoholu.
Jak zachorowalność na dnę moczanową wygląda dzisiaj i czy istnieją skuteczne metody leczenia tej choroby? Przeczytaj artykuł i przekonaj się, jak możesz się jej ustrzec lub radzić sobie z jej konsekwencjami.
Czas czytania: ok. 6-8 min.
Ten materiał możesz zobaczyć również na YouTube:
Co to jest dna moczanowa?
Dna moczanowa spowodowana jest odkładaniem w tkankach kryształów moczanu sodu. Najczęściej zajmuje stawy, co zazwyczaj objawia się atakami bardzo silnego bólu, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości zajętego stawu. W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i niesprawności, a także do zajęcia innych narządów (uszkodzenia nerek, kamicy moczowej, tworzenia guzków dnawych w tkankach miękkich).
Dna moczanowa- przyczyny.
Do rozwoju dny moczanowej przyczynia się podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi. Stan ten nazywany jest hiperurykemią i może wynikać z nadmiernego wytwarzania kwasu moczowego lub zmniejszonego wydalania go przez nerki. Powodów rozwoju choroby może być naprawdę wiele:
- uwarunkowania genetyczne odpowiedzialne za zaburzenia w metabolizmie kwasu moczowego,
- wiek – choroba atakuje głównie starsze osoby,
- niewłaściwa dieta, obfitująca w produkty bogate w puryny,
- nadwaga i otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze,
- nadużywanie alkoholu, szczególnie mocnych trunków i piwa,
- przyjmowanie leków zwiększających stężenie kwasu moczowego (m.in. diuretyki, kwas acetylosalicylowy),
- przebyta operacja bądź uraz,
- odwodnienie organizmu,
- zakażenie,
Jak często występuje dna moczanowa?
Dna moczanowa występuje u 1–2% ludzi, głównie mężczyzn w średnim i starszym wieku, u których jest to najczęstsza postać zapalenia stawów (dotyka 7% mężczyzn po 65. rż.). Rzadziej chorują kobiety, u których choroba rozwija się prawie wyłącznie po menopauzie. Częstość występowania dny moczanowej zwiększa się wraz z dostatnim życiem. Wiąże się to z dietą sprzyjającą hiperurykemii, otyłością i innymi chorobami cywilizacyjnymi.
Jak się objawia dna moczanowa?
W dnie moczanowej wyróżnia się następujące etapy:
- okres bezobjawowej hiperurykemii, czyli może minąć nawet kilkadziesiąt lat, zanim wystąpią objawy. W wyniku długotrwałego podwyższonego poziomu kwasu moczowego w surowicy sole tego kwasu odkładają się w tkankach, szczególnie w stawach, powodując upośledzenie ich funkcji oraz dolegliwości bólowe.
- ostre napady zapalenia stawów,
- okresy międzynapadowe,
- dnę przewlekłą (zaawansowaną).
Choroba najczęściej rozpoczyna się atakiem zapalenia pojedynczego stawu – typowo jest to staw podstawy palucha (czyli znana powszechnie „podagra”). Jednak mogą to być również inne stawy, jak m.in. staw stopy, staw kolanowy, barkowy, stawy palców rąk. Bardzo silny ból stawu pojawia się najczęściej w nocy i osiąga największe nasilenie w ciągu kilkunastu godzin, stając się trudnym do zniesienia. Zajęty staw jest obrzęknięty, skóra nad nim zaczerwieniona i gorąca, następuje złuszczanie naskórka. Często występują również: gorączka, dreszcze i uczucie ogólnego rozbicia.
Dolegliwości stopniowo mijają w ciągu kilku dni do dwóch tygodni (nawet nieleczone). Chociaż z reguły zapalenie dotyczy jednego stawu, może też wystąpić zapalenie kilku stawów w tym samym czasie lub dolegliwości „przenoszą się” z jednego stawu na kolejny. Po pierwszym ataku dny następuje okres wycofania objawów choroby. Jeśli nie wdroży się odpowiedniego postępowania, występują kolejne ataki, które stają się coraz częstsze i zajmują kolejne stawy.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów dny?
W przypadku ostrego napadu zapalenia stawów konieczny jest pilny kontakt z lekarzem, który oceni, czy przyczyną dolegliwości jest dna moczanowa (podobne objawy mogą występować w przebiegu innych chorób, np. w zakażeniu stawu) i zastosuje odpowiednie leczenie. Pacjenci z dną moczanową powinni pozostawać pod stałą opieką reumatologa.
Ulgę mogą przynieść okłady z lodu, zaleca się również unieruchomienie zajętego stawu (po ustąpieniu ostrych objawów należy wrócić do normalnej aktywności i ćwiczeń usprawniających).
Dna moczanowa. Rozpoznanie choroby
Jeżeli doskwiera nam bolesność stawów, czym prędzej powinniśmy się skonsultować ze specjalistą, który oceni, co jest przyczyną tych dolegliwości. Jeżeli lekarz będzie podejrzewał dnę moczanową, może zlecić badanie krwi w celu oznaczenia stężenia kwasu moczowego. Jednak hiperurykemii nie stwierdza się w blisko połowie przypadków tej choroby, więc samo określenie stężenia kwasu moczowego może być niewystarczające. Badaniem, które jednoznacznie potwierdzi rozpoznanie choroby, jest ocena mazi stawowej. Jednak o wszystkich badaniach decyduje lekarz i tylko on może postawić prawidłową diagnozę.
Obecność kryształów moczanu sodowego lub guzków dnawych potwierdzi diagnozę. Badanie to pozwala również wykluczyć dnę rzekomą, w przebiegu której dochodzi do odkładania się w stawach kryształów moczanu wapnia.
W trakcie diagnostyki sprawdza się również ilość kwasu moczowego wydalanego z moczem w ciągu doby. Wykonuje się zdjęcia rentgenowskie oraz badanie USG zmienionych chorobowo stawów, ocenia funkcje nerek, a także szuka się zaburzeń, które często towarzyszą dnie moczanowej. To ważne, bowiem osoby chorujące na dnę moczanową należą do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób krążenia i nerek, cukrzycy oraz zespołu metabolicznego. Przytoczone elementy diagnostyki to nie wszystkie możliwości jakimi dysponuje lekarz, jednak to właśnie on podejmuje decyzję o dalszych badaniach, o ile są konieczne.
Dna. moczanowa. Jakie są sposoby leczenia?
Zmiana stylu życia
W leczeniu dny moczanowej kluczową rolę odgrywa zmiana stylu życia, często wystarczająca do utrzymania prawidłowego stężenia kwasu moczowego i zapobiegania napadom. Zdrowa dieta, unikanie sytuacji stresowych i sen to gwarancja zdrowia. O ostatnim czynniku czyli śnie i o tym jak bardzo wpływa na nasze życie dowiecie się więcej tutaj.
Najważniejsze zalecenia to:
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- właściwa dieta – należy unikać pokarmów zwiększających stężenie kwasu moczowego, przede wszystkim mięsa, podrobów, owoców morza, a także produktów zawierających fruktozę (np. słodkich napojów); korzystne jest spożywanie warzyw, chudego nabiału, orzechów, oraz uzupełnianie witaminy C,
- ograniczenie spożycia alkoholu (zwłaszcza piwa i mocnych alkoholi),
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- dbanie o kondycję fizyczną,
- prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego oraz stężenia glukozy i lipidów,
- odpowiednie nawodnienie organizmu, zwłaszcza jeśli występuje kamica moczowa (wypijanie co najmniej 2 l płynu w ciągu doby).
Dieta przy dnie moczanowej
Zdrowa dieta jest jednym z istotnych czynników łagodzących objawy dny moczanowej i zapobiegających jej nawrotom. Codzienne posiłki powinny obejmować produkty o małej zawartości puryn. Należ zatem ograniczyć spożycie mięsa, podrobów, ryb i owoców morza, a także wędlin i warzyw strączkowych. W diecie pacjentów z dną moczanową nie może zabraknąć świeżych warzyw i owoców, a także przetworów zbożowych, kasz, nabiału i orzechów. O tym, że należy zdrowo się odżywiać pisaliśmy już wielokrotnie. Dlaczego jest to tak bardzo ważne więcej przeczytacie tutaj.
Wskazana jest również regularna aktywność fizyczna, która zmniejsza ryzyko zapadalności na choroby cywilizacyjne, mające wpływ na rozwój dny moczanowej.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie dny moczanowej?
Wczesne rozpoznanie dny moczanowej i jej właściwe leczenie powoduje ustąpienie objawów choroby i pozwala na normalne funkcjonowanie. Jeśli wyeliminuje się czynniki ryzyka dny (takie jak otyłość, zła dieta, nadużywanie alkoholu, palenie), często nie ma konieczności przewlekłego zażywania leków. Niestety nieleczona choroba ma postępujący przebieg i z czasem może doprowadzić do niesprawności.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?
Po ustąpieniu napadu dny moczanowej należy przede wszystkim prowadzić zdrowy tryb życia. Jeśli usunięto przyczynę hiperurykemii (np. otyłość czy błędy dietetyczne) i nie stwierdza się objawów choroby, to nie ma konieczności monitorowania stężenia kwasu moczowego. Wskazana jest kontrola masy ciała i ciśnienia tętniczego, a także okresowe oznaczanie stężenia glukozy i lipidów.
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Najlepszym sposobem na uniknięcie dny moczanowej jest utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz zmniejszenie spożycia mięsa i alkoholu. W miarę możliwości nie należy stosować leków zwiększających stężenie kwasu moczowego (np. diuretyków).
Podsumowanie
Na dnę moczanową z roku na rok zapadać będzie coraz więcej osób. Wczesne, prawidłowe rozpoznanie dny moczanowej i wdrożenie odpowiednich zaleceń daje pacjentowi szansę na zatrzymanie jej rozwoju. Warto znać przebieg tej choroby i czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się jej. Większa świadomość pacjentów na temat dny może pomóc szybciej wykryć zachodzące w organizmie zmiany i wdrożyć odpowiednie leczenie. Wczesne rozpoznanie daje pacjentowi szansę na normalne funkcjonowanie. Brak leczenia oznacza ciągły postęp choroby i ostatecznie prowadzi do niepełnosprawności.
Autor: Agnieszka Widełka
Uwaga! Artykuł przygotowany na podstawie wiedzy ogólnodostępnej. Proszę nie traktować tych informacji jako porada medyczna. Informacje powyżej mają jedynie charakter informacyjny.
ŹRÓDŁA:
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/dna-moczanowa
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dna_moczanowa
https://leki.pl/poradnik/dna-moczanowa-profilaktyka-i-leczenie/
